Art

Leczenie marihuaną

19.10.2017
Leczenie marihuaną

Marihuana powstaje z ususzonych lub poddanych fermentacji roślin konopi. Zawiera substancje psychoaktywne i wykazuje działanie psychotropowe. Marihuana jest uznana za używkę, jednak o mniejszej szkodliwości dla organizmu ludzkiego niż alkohol, czy tytoń. Wykazuje działania przeciwbólowe, a także jest pomocna w leczeniu wielu schorzeń. Jednak jej szkodliwe oddziaływanie na człowieka sprawia, że budzi ogromne kontrowersje zarówno wśród laików, jak i środowiska lekarskiego. Konopie indyjskie były spożywane w Azji jeszcze przed naszą erą.   

Kwiaty konopi są skutecznym środkiem w leczeniu oparzeń oraz wszelkiego rodzaju ran. Doskonale sprawdzają się też jako środek na wrzody. W chińskiej medycynie ludowej z nasion konopi wyrabiano pastę, którą stosowano przy stanach zapalnych, ale także na przeczyszczenie. Wytwarzano też z nich wyciąg, który z dodatkiem alkoholu działał jako  środek znieczulający ból.

Marihuana zawiera substancję, która likwiduje komórki nowotworów złośliwych, w tym np. raka piersi. Powoduje też, że nie rozprzestrzeniają się one w organizmie ludzkim. Podczas leczenia raka i stosowania chemioterapii, mamy do czynienia z wieloma dolegliwościami i skutkami ubocznymi. Marihuana może hamować je i sprawić, że pacjent będzie czuł się bardziej komfortowo. Jeden ze składników marihuany, czyli etrahydrokannabinol (THC) pozwala na zahamowanie rozrastania się guza, a także ma wpływ na ograniczenie powstawania komórek nowotworów raka skóry, jelita grubego oraz glejaka mózgu.

W przypadku chorowania na cukrzycę, czasami dochodzi do groźnych powikłań, co może doprowadzić nawet do utraty wzroku u pacjenta. Przyjmowanie marihuany obniża poziom glukozy, a w konsekwencji hamuje rozwój schorzenia. Również do ślepoty może dojść, gdy wewnątrz gałki ocznej podniesie się ciśnienie. Spowoduje ono, że zostanie uszkodzony nerw wzrokowy. Zażywanie marihuany może obniżyć ciśnienie wewnątrz gałki ocznej.    

Marihuana jest skuteczna w zwalczaniu bólu. Stosuje się ją np. w dolegliwościach neuropatycznych. Trwają badania nad jej zastosowaniem przy obniżaniu bólu w przypadku stwardnienia rozsianego i wielu innych bolesnych schorzeń.

 

Jarosław Cieśla

Dodaj swój komentarz

Komentarzy: 0

Art

Jak sobie radzić z otyłością?

16.10.2017
Jak sobie radzić z otyłością?

Bardzo dobra kondycja fizyczna jest potrzebna każdemu człowiekowi do właściwego funkcjonowania w codziennym życiu. Dzięki temu jesteśmy zdrowsi, mniej podatni na choroby i różnego rodzaju dolegliwości, mamy więcej energii, czujemy się lepiej psychicznie, a nasz mózg działa efektywniej. Kiedy nic nam nie dolega, to nie narzekamy, jesteśmy radośniejsi i lepiej dogadujemy się z innymi. Jak więc widać warto dbać o swoje ciało. Na jego sprawność i prawidłowe funkcjonowanie wpływ ma oczywiście to, co spożywamy i jaki tryb życia prowadzimy. Jeśli nie zwracamy na to należytej uwagi, wtedy możemy mieć problem z niekontrolowanym przybieraniem na wadze. Niestety otyłość jest zmorą dzisiejszego społeczeństwa, które jest rozleniwione, prowadzi siedzący tryb życia, a ruch fizyczny ogranicza do niezbędnego minimum.



 

Otyłość to choroba przewlekła.

Występuje wtedy, gdy tkanka tłuszczowa przekracza 25% całkowitej masy ciała kobiety i 20% u mężczyzny. Często nadwaga skutkuje problemami zdrowotnymi oraz pogorszeniem się komfortu życia. Zostaje zaburzonych wiele procesów życiowych organizmu. Zaczynają pojawiać się różne choroby, dolegliwości i powikłania.     

Problem otyłości i nadwagi dotyczy ok. 1,9 miliarda osób na całym świecie. Ta tendencja jest niestety zwyżkowa mimo wielu akcji uświadamiających. W mediach wiele mówi się na temat zdrowego odżywiania, zalet systematycznej aktywności ruchowej oraz negatywnych skutków otyłości. W parkach, na boiskach, czy też leśnych ścieżkach można spotkać coraz więcej osób uprawiających jogging, ćwiczących na ogólnodostępnych siłowniach oraz jeżdżących na rowerach. Modne stają się blogi na temat zdrowego odżywiania oraz korzystanie z porad dietetyków i trenerów personalnych. Jednak otyłość nadal zbiera swoje żniwo wśród społeczeństwa, co skutkuje problemami zdrowotnymi, a także psychicznymi dotkniętych nią jednostek.  



Określenie otyłości

Otyłość diagnozuje się na podstawie dwóch głównych wskaźników.

1. Wskaźnik masy ciała BMI (Body Mass Index) określający czy waga ciała jest prawidłowa. Przy obliczaniu bierze się pod uwagę wzrost i wagę danej osoby. Masę ciała w kilogramach dzieli się przez kwadrat wartości wzrostu podanego w centymetrach.

Klasyfikacja masy ciała:

  • poniżej 16 – wygłodzenie,
  • 16–17 – wychudzenie,
  • 17–18,5 – niedowaga,
  • 18,5–25 – waga prawidłowa,
  • 25–30 – nadwaga,
  • 30–35 – I stopień otyłości,
  • 35–40 – II stopień otyłości,
  • powyżej 40 – III stopień otyłości.


2. Poziom tkanki tłuszczowej w organizmie.

  • u kobiet otyłość występuje, gdy tkanka tłuszczowa przekracza 25% masy całego ciała,
  • u mężczyzn ten parametr musi być większy niż 20%.



 

Ze względu na usytuowanie tkanki tłuszczowej w ciele, otyłość dzieli się na:

  1. uogólnioną, gdy tkanka tłuszczowa rozmieszczona jest równomiernie na całym ciele osoby dotkniętej chorobą.
  2. pośladkowo-udową, gdy tkanka tłuszczowa umiejscowiona jest w okolicach pośladków, bioder, a także ud.
  3. brzuszną, gdy tkanka tłuszczowa obejmuje takie fragmenty ciała jak brzuch, ramiona oraz kark.  

Przyczyny otyłości

Potocznie uważa się, że otyłość i nadwaga wynika z tego, że po prostu zbyt dużo jemy. Jednak to dosyć uproszczone myślenie może doprowadzić nas do zgubnych wniosków. Po drastycznym ograniczeniu spożycia efekty mogą być niewystarczające, a nawet możemy zaszkodzić własnemu organizmowi. Co zatem wpływa na otyłość?

Przyczyny otyłości - nieprawidłowa dieta

Nieprawidłowe odżywianie oczywiście ma duży wpływ na przybieranie na wadze i pojawianie się dodatkowych fałd tłuszczu. Jednak trudno jest nam zmienić nawyki żywieniowe, jeśli nie zostaliśmy nauczeni prawidłowych zachowań. Dlatego ważną kwestią jest to, aby przekazać naszym dzieciom odpowiednią wiedzę na temat zdrowego odżywiania. Powinny w ten sposób zyskać świadomość tego, jakie czynniki mogą doprowadzić do otyłości. Dobrym sposobem będzie konsultacja z dietetykiem, który dobierze odpowiednie posiłki indywidualnie w zależności od trybu życia jaki prowadzimy.
 

Ważne czynniki żywieniowe wpływające na otyłość to:

  • spożywanie produktów wysoko przetworzonych,
  • spożywanie produktów z dodatkami chemicznymi,
  • picie słodzonych, barwionych sztucznie i gazowanych napojów,
  • zaburzanie bilansu energetycznego poprzez nieprawidłowe odżywianie się,
  • brak zbilansowanej diety,
  • zbyt mała ilość spożywanych warzyw,
  • dojadanie pomiędzy posiłkami,
  • spożywanie słonych przekąsek oraz słodyczy,
  • diety ,,cud", które zaburzają prawidłowy metabolizm organizmu,
  • nadmierny apetyt,
  • nadużywanie alkoholu,
  • zbyt mała ilość codziennie wypijanej wody.

Przyczyny otyłości - brak ruchu



Nawet jeśli ktoś zdrowo się odżywia i zachowuje umiar w jedzeniu i piciu, to w pewnym wieku i tak narażony jest na przybieranie na wadze. Dotyczy to zwłaszcza tych osób, które prowadzą statyczny i siedzący tryb życia. Bez ruchu i systematycznej aktywności kalorie same się nie spalą. Jeśli brak jest codziennej aktywności ruchowej, to metabolizm jest nieefektywny, a układ krążenia gorzej funkcjonuje. Poza tym tkanka tłuszczowa nie ma możliwości ,,spalenia", co powoduje nasze gorsze samopoczucie, brak kondycji ogólnej i w efekcie problemy zdrowotne. Nie aktywowany organizm szybciej się starzeje, tkanki są  nieelastyczne i niewytrzymałe na trudy. Przybieranie tkanki tłuszczowej zwłaszcza na brzuchu powoduje, że łatwo wtedy o różnego rodzaju choroby i dolegliwości. Niektóre osoby wykazują się też bardzo niskim metabolizmem w spoczynku i nawet niewielka ilość pożywienia powoduje u nich nadwagę.   

Ważną kwestią jest to, żeby już małe dzieci miały dużo ruchu. Nie muszą koniecznie uczęszczać na zajęcia sportowe, ale jeśli będą razem z rodzicami często wychodziły na spacer, gimnastykowały się, biegały, jeździły na rowerze, grały w piłkę lub w inny sposób aktywnie ruchowo spędzały czas wolny, to nie będą przybierały na wadze w zastraszającym tempie. Brak zachęcania dzieci przez rodziców do uprawiania sportu może potem skutkować ich biernością i w konsekwencji otyłością.

Przyczyny otyłości - czynniki wewnętrzne

Często można usłyszeć, że dana osoba ma tendencję do tycia. Nie je zbyt dużo, a mimo to przybiera na wadze. Być może w takim przypadku chodzi o to, że występuje tu uwarunkowanie genetyczne. Odpowiedzialne za otyłość są np. geny białek rozprzęgających, a także receptorów insulinowych oraz leptyny. Dziedziczenie otyłości może dotyczyć nawet 80% osób, których rodzice cierpieli na tę chorobę. Chodzi tu o tzw. mutacje jedno lub wielogenowe. Leptyna jest hormonem odpowiedzialnym za utrzymanie właściwego poziomu tłuszczów. W przypadku mutacji dochodzi do zaburzenia tego procesu.

Otyłość może też być spowodowana zmianami zachodzącymi w organizmie człowieka oraz chorobami. Mogą one być związane z nadmiernym wydzielaniem insuliny w organizmie, chorobami tarczycy, zaburzeniami hormonalnymi, a także endokrynnymi. Niektóre schorzenia wywołują niekorzystne zmiany w procesie przemiany materii oraz powodują, że chory za dużo je. Do chorób i schorzeń, które wywołują otyłość zalicza się zespół Downa, zespół Padera-Williego, zespół Laurence'a-Moona-Biedla, zespół Blounta, zespół Froehlicha, zaburzenia neurologiczne, zespół przekwitania, niedoczynność tarczycy, a także zespół Cushinga.

Przyczyny otyłości - psychika

Problem z przybieraniem na wadze, to nie tylko kwestia jakości i ilości przyjmowanych pokarmów. Spożywanie wiąże się także z emocjami jakie nam towarzyszą w codziennym życiu. Często sięgamy po przekąski, czy też dużo jemy ze względu na emocje jakie nami targają. Stres, zdenerwowanie, a także depresja, czy też sytuacje lękowe mogą powodować chęć jedzenia. Dzięki spożywaniu uspokajamy się i wprowadzamy w przyjemny stan. Choć na chwilę staramy się w ten sposób zapomnieć o problemach. W pewnym momencie możemy po prostu wpędzić się w nałóg jedzenia. Sięgamy po produkty żywieniowe kiedy jest nam źle i chcemy poprawić sobie nastrój.    

Przyczyny otyłości - farmaceutyki

Niektóre schorzenia i choroby wymagają stałego przyjmowania leków. Niestety te farmaceutyki oprócz swojego pozytywnego działania mogą również wywołać skutki uboczne. Należą do nich np. lekarstwa, które podwyższają poziom cukru w krwioobiegu. Powodują też zatrzymanie wody w organizmie, co objawia się otyłością. Takie skutki mogą wywołać sterydy. Nadwagę może również spowodować przyjmowanie insuliny przez diabetyków. 

Ważną kwestią jest to, aby unikać częstego przyjmowania pewnych farmaceutyków, które powinno stosować się doraźnie, czyli wtedy gdy jest taka potrzeba. Przedawkowanie lub nadużywanie może powodować nadwagę. Do takich leków należą substancje uspokajające, psychotropowe, a także te wpływające na samopoczucie.   

Skutki otyłości

Otyłość powoduje, że człowiekowi nie żyje się komfortowo. Ciągłe zmęczenie, osłabienie, problemy z oddychaniem, pocenie się, trudności w poruszaniu mogą skutecznie zniechęcić do aktywnego i pełnego życia. Dodatkowo jeszcze choroba ta przyczynia się do wystąpienia nowych schorzeń i dolegliwości. Zbędne kilogramy tkanki tłuszczowej nadmiernie obciążają kręgosłup oraz stawy. Pojawiają się bóle oraz zwyrodnienia kręgosłupa i stawów. Nawet zwykłe poruszanie się zaczyna sprawiać problemy. Przez brak ruchu ze względu na dolegliwości w układzie kostnym otyłość jeszcze bardziej się pogłębia. Nadmiar tłuszczu zaburza pracę krwioobiegu. Może wystąpić choroba wieńcowa, miażdżyca oraz zawał serca.  Ujawniają się też problemy z ciśnieniem.

Osoby otyłe mogą mieć trudności z płodnością, a jeżeli już kobieta zajdzie w ciąże, to zdrowie płodu często bywa zagrożone. Praca układu pokarmowego jest zaburzona, co prowadzi do powikłań. Otyłość może spowodować wystąpienie cukrzycy, kamicy pęcherzyka żółciowego, a także raka jelita grubego. Objawia się też zaparciami oraz podwyższonym poziomem ,,złego cholesterolu". Kobiety mogą cierpieć na nowotwory piersi i macicy oraz mieć zaburzony cykl mięsiączkowy. Zakłócenia związane z nieprawidłowym metabolizmem doprowadzają chorego do dny moczanowej. Otyłość wpływa też na ryzyko pojawienia się nowotworów wątroby. Osoby z otyłością mają tez problemy natury psychicznej. Często izolują się od społeczeństwa. Kompleksy na punkcie swojego wyglądu mogą doprowadzić do nieśmiałości i braku pewności siebie.         

Leczenie otyłości

Przede wszystkim warto przeanalizować swój tryb życia i zacząć wprowadzać zmiany. Zanim zdecydujemy się na jakieś drastyczne rozwiązania, to lepiej jest zacząć od prostych metod, ale wymagających samodyscypliny. W zwalczaniu otyłości pomoże nam właściwa dla nas dieta. Należy zacząć współpracować z dietetykiem regularnie się z nim konsultując. Po wykonaniu badań takich jak OB., morfologia itp. będziemy wiedzieli co dzieje się z naszym organizmem od wewnątrz , jakich minerałów potrzebujemy, a z jakich produktów żywnościowych  powinniśmy zrezygnować. Specjalista określi dietę uwzględniając nasze potrzeby i styl życia.

Być może będzie nam potrzebna pomoc psychologa, jeśli sami nie będziemy w stanie sobie poradzić. Jeśli otyłość wynika z nałogu jedzenia, wtedy konsultacje ze specjalistami od psychoterapii mogą okazać się niezbędne i jedynie skuteczne.

Kolejnym czynnikiem leczniczym jest systematyczny ruch. Tylko w ten sposób będziemy mogli ,,wyładować" nadmiar energii. Oczywiście tu także warto zgłosić się do specjalistów, czyli trenerów personalnych, którzy na nasze potrzeby ułożą odpowiedni plan treningowy. Po prostu warto być jak najbardziej aktywnym ruchowo. Świetnie sprawdzą się długie spacery, marsze z kijkami do Nordic Walking, marszobiegi, jazda na rowerze, pływanie oraz codzienna gimnastyka. Najlepiej jeśli swoją aktywność będziemy uprawiać na powietrzu.

Czasami konieczne okazuje się sięganie po preparaty i środki na odchudzanie. Jednak nie warto ulegać kolorowym ulotkom i hasłom o rewelacyjnej skuteczności takich leków. Najlepiej jest w tej sprawie skonsultować się z lekarzem i dietetykiem. Tylko pod kontrolą powinniśmy przyjmować środki odchudzające. Decydując się na dany specyfik bez fachowej wiedzy, możemy wyrządzić sobie więcej krzywdy niż pożytku.

Jeśli wszelkie wyżej opisane metody zawiodą, wtedy pozostaje leczenie operacyjne. Stosuje się je w przypadku otyłości olbrzymiej. Pierwszy ich rodzaj ma na celu zmniejszenie pojemności żołądka, przez co pacjent przyjmuje mniejsze ilości posiłku. Te operacje określa się mianem ograniczających. Natomiast druga grupa to zabiegi wyłączające odcinek przewodu pakormowego. W wyniku operacji ok. 75% żołądka zostaje usunięte, a jelito cienkie podzielone na 3 części. Jedna z nich jest przeznaczona do trawienia pokarmów. Dzięki temu zabiegowi chory przyjmuje dużo mniejszą ilość pożywienia niż dotychczas. 

Kolejnym rodzajem operacji jest umieszczenie w żołądku balonu wypełnionego roztworem soli fizjologicznej. Nacisk na ściany żołądka powoduje uczucie sytości, dzięki czemu pacjent ogranicza przyjmowanie pokarmów i dość szybko traci na wadze. Po pewnym czasie balon zostaje usunięty z ciała pacjenta.     



Ciekawostki

  • Każdego roku 24 października jest obchodzony Światowy Dzień Walki z Otyłością.
  • Ponad20%  - tyle z budżetu ochrony zdrowia przeznacza się na leczenie otyłości i schorzeń oraz chorób z nią związanych.
  • Wskaźnik BMI nie może mieć swojego zastosowania, jeśli chodzi o sportowców. Wynika to z tego, że mają oni w wielu przypadkach nadmiernie rozbudowaną masę mięśniową, a bardzo niewielką ilość tkanki tłuszczowej.  
  • Otyłość pośladkowo-udowa głównie dotyczy kobiet, natomiast brzuszna mężczyzn.
  • Otyłość brzuszna powoduje najwięcej powikłań.
  • Siedzący tryb życia jest przyczyną otyłości, dlatego jeśli masz taką możliwość, to drogę do pracy i z powrotem staraj się pokonać pieszo lub na rowerze.
  • Oglądając ulubiony serial lub program w TV w trakcie przerwy na reklamę pogimnastykuj się: wykonaj skłony, przysiady, brzuszki, pompki, pajacyki, a w trakcie oglądania możesz ćwiczyć hantlami.
  • Ogranicz sól w diecie, a korzystaj z przyprawiania potraw ziołami.

 

Jarosław Cieśla

Źródła:

  1. http://wydawnictwo.pttz.org/wp-content/uploads/pelne_zeszyty/full_2007655.pdf#page=71
  2. http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2012/hyg-2012-1-028.pdf
  3. https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/38741107/zp_09_119_2_207.pdf?AWSAccessKeyId=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A&Expires=1507456413&Signature=k05DZLF0s91Vl4tFm61ZZWfmIyM%3D&response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DEpidemia_otylosci_w_XXI_wieku.pdf
  4. https://dietetycy.org.pl/nadwaga-i-otylosc-wsrod-osob-starszych-przeciwdzialac-czy-nie/
  5. http://www.wbc.poznan.pl/Content/72029/Maszczak_T.pdf
  6. http://www.neurocentrum.pl/dcten/wp-content/uploads/stawinska_t5p.pdf
  7. https://journals.viamedica.pl/eoizpm/article/viewFile/26046/20856
Dodaj swój komentarz

Komentarzy: 3

BTC

10.03.2021

[url]https://www.rankinglekarzy.pl/artykuly/jak-sobie-radzic-z-otyloscia/[/url]

Jakub

10.03.2021

https://www.rankinglekarzy.pl/artykuly/jak-sobie-radzic-z-otyloscia/ wow, uszanowanko

Hanka

20.11.2017

Niestety u mnie żadne diety i ćwiczenia nie działały, więc zdecydowałam się na pozbycie tkanki tłuszczowej w klinice MTT Estetica. Zaproponowano mi zabieg metodą PROSHOCK ICE ze względu na jego bezpieczeństwo i efekt bardzo pozytywnie mnie zaskoczył. Był widoczny od razu i super się utrzymuje.

Art

Jak nie dopuścić do uzależnienia dziecka od Internetu?

08.10.2017
Jak nie dopuścić do uzależnienia dziecka od Internetu?

Internet jest cennym źródłem informacji, narzędziem służącym do zdobywania wiedzy i przekazywania informacji oraz wiadomości z całego świata, sposobem na kontakty towarzyskie, a także ciekawą rozrywką. Jednak należy go dawkować ostrożnie i z rozwagą. Młody człowiek może bowiem uzależnić się od tego medium poprzez korzystanie z portali społecznościowych, gier online, czy też różnych innych stron Internetowych. Objawia się to zaniedbywaniem obowiązków domowych i szkolnych, a także uciekanie w wirtualny świat kosztem kontaktów z rówieśnikami, rodziną i znajomymi.  

Profilaktyka

Bardzo ważną kwestią jest to, żeby nie dopuścić do uzależnienia od Internetu, bo wyjście z niego będzie bardzo trudne. Zatem lepiej jest zapobiegać, niż później leczyć się z nałogu. Dlatego nie warto czekać na pierwsze objawy uzależnienia tylko nauczyć dziecko rozsądnego korzystania z Internetu. Dobrze zatem jest ustalić pewne zasady.

Rozmowa o zagrożeniach

Często tak jest, że rodzice pozwalają dziecku korzystać z Internetu bez żadnych ustaleń. Dopiero, gdy powstaje problem, to reagują. Tylko, że może już być za późno. Dorośli powinni porozmawiać z dzieckiem o zagrożeniach płynących ze zbyt częstego korzystania z Internetu, czyli konsekwencjami jakie mogą się na nim odbić zarówno psychicznie (uzależnienie) jak i fizycznie (pogorszenie wzroku, brak ruchu). Jasno omówione kwestie uświadomią dziecku, że niewłaściwe korzystanie z czegoś co miało mu przynieść radość, może być także szkodliwe.

Nauka i obowiązki

Czasami dziecko potrzebuje skorzystać z Internetu dla pozyskania informacji związanych z zadaną w szkole pracą domową. Jednak warto ustalić, że w tym czasie nie korzysta z portali społecznościowych, czatów itp. W trakcie wykonywania obowiązków, również powinno skupić się na wykonaniu zadania. Taka dyscyplina przyhamuje korzystanie z Internetu, bo w innym przypadku obowiązki mogą być zaniedbywane.

Wyznacz czas na Internet

Dziecko powinno mieć czas wolny dla siebie i właśnie wtedy może poświęcić się rozrywce, czyli kontaktom poprzez Internet z rówieśnikami, czy też grom online. To będzie dla niego wypoczynek również psychiczny od obowiązków domowych i szkolnych.   

Inne zainteresowania, hobby

Zapisz dziecko na jakieś zajęcia ruchowe, muzyczne, plastyczne itp. Dobrze żeby miało zainteresowania lub hobby, które pozwoli mu poświęcić się czemuś pożytecznemu. Rozwijaj jego pasje. Wtedy Internet będzie tylko jednym z elementów rozrywki, które nie będzie miało zasadniczego wpływu na jego życie.  

Wspólny czas, spacery rodzinne

Ważną kwestią jest rodzinne spędzanie czasu, szczególnie na powietrzu. Takie momenty będą umacniały więź rodziców z dzieckiem. Pokażą mu też, że razem można się bawić, rozmawiać, wspólnie działać, co jest duże ciekawsze niż ciągłe przebywanie w Internecie.

 

Jarosław Cieśla

Dodaj swój komentarz

Komentarzy: 1

Paula

20.11.2017

Bardzo ciekawy artykuł.

Strefa lekarza Zaloguj się Zarejestruj się