To co jemy ma ogromny wpływ na jakość naszego życia. Wraz z pożywieniem wprowadzamy do organizmu potrzebne do jego prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze lub też substancje, które nam szkodzą. Tak więc właśnie od diety często zależy nasz nastrój, samopoczucie, a także to czy mamy energię oraz siłę do wykonywania różnych czynności. Produkty spożywcze wreszcie wpływają także na nasze zdrowie i jak często chorujemy.

Pożywienie może być dla nas lekarstwem lub też przyczyną różnych dolegliwości i schorzeń. Wiele osób zwraca uwagę na to, jak funkcjonuje ich organizm po zjedzeniu danych produktów. To bardzo dobry sposób na zrozumienie czego im potrzeba, bo do diety należy podchodzić indywidualnie. Niektórzy jednak decydują się na wyłączenie ze swojego menu pewnych produktów nie tylko ze względu na to, co ,,mówi" im ich organizm, ale też z pobudek światopoglądowych. Tak właśnie jest z wegetarianizmem. To nie tylko dieta, ale także styl życia i przyjmowanie pewnej postawy moralnej.

Wegetarianizm jest celowym i w pełni świadomym wyborem niespożywania produktów mięsnych. Dotyczy to również ryb oraz tzw. owoców morza czyli stawonogów, ślimaków, mięczaków, a także głowonogów. Ludzie, którzy zdecydowali się na wyłączenie z diety wymienionych wyżej produktów kierują się różnymi przesłankami. Jedni twierdzą, że produkty pochodzenia zwierzęcego są po prostu niezdrowe i szkodliwe dla człowieka, co skłania ich do odżywiania się wyłącznie żywnością roślinną. Inni natomiast nie chcą, aby z powodu konsumpcji ginęły zwierzęta.

Decydując się na wegetarianizm warto dokładnie wszystkiego dowiedzieć się na ten temat. Ważne jest, żeby dostarczać sobie wszystkich niezbędnych składników odżywczych, aby pozostać w dobrym zdrowiu.

Co jedzą wegetarianie?

Od tego co spożywa wegetarianin zależy jaką właściwie wybrał sobie jego odmianę. Głównie chodzi o to, aby nie jeść mięsa. Są też i takie osoby, które odrzucają także używanie przedmiotów, odzieży i obuwia wytworzonego ze zwierząt.

1) Laktoowowegetarianizm.

Ten rodzaj wegetarianizmu polega na tym, że w diecie nie ma mięsa. Dotyczy to także ryb i owoców morza. W menu za to znajdują się warzywa, owoce, a przede wszystkim produkty zbożowe, które dostarczają energii potrzebnej do właściwego funkcjonowania organizmu. Można też jeść jaja, miód oraz produkty mleczne, czyli pożywienie pochodzenia zwierzęcego. Poza tym spożywa się również makarony, kasze, soję, a także rośliny strączkowe dostarczające potrzebne białko. Laktoowowegetarianizm inaczej określa się jako owolaktarianizm.  

2) Laktowegetarianizm.

Ten rodzaj wegetarianizmu jest w zasadzie kopią wyżej opisanego z tym, że oprócz wykluczenia mięsa i ryb z diety, nie spożywa się także jaj oraz makaronów do których produkcji zostały one użyte. Natomiast mleko jak i jego przetwory są jak najbardziej polecane do konsumpcji.

3) Owowegetarianizm.

W tym przypadku oprócz wyrzucenia z jadłospisu mięsa i ryb, nie spożywa się także mleka i jego przetworów. Natomiast dopuszcza się jedzenie jaj. Można też oczywiście spożywać wszystkie produkty roślinne. 

4) Weganizm.

W tym przypadku dochodzimy już do wykluczenia nie tylko mięsa, ryb, owoców morza, ale także wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego. Dotyczy to oczywiście jaj, mleka i jego przetworów oraz miodu. Ważną kwestią jest też filozofia wegan. Otóż nie ograniczają się oni tylko do rezygnacji ze spożywania produktów pochodzących od zwierząt, ale także nie używają przedmiotów, które z nich wyprodukowano. Dotyczy to wyrobów ze skóry naturalnej, futer, bawełny, jedwabiu, a także przedmiotów, do których powstania trzeba było uśmiercić zwierzęta. Nie tolerują też testowania np. kosmetyków na zwierzętach.

5) Frutarianizm.

Ten rodzaj wegetarianizmu, polega na przyswojeniu sobie filozofii, żeby nie powodować zniszczenia, czy też jako kto woli uśmiercenia rośliny, gdy chcemy się nią pożywić. Chodzi o to, żeby nie stosować obróbki termicznej, czyli gotowania, smażenia, pieczenia itp. podczas przyrządzania potraw.  Tak więc frutarianie jedzą je na surowo. Odżywiają się owocami ziarnkowatymi, czyli np. gruszkami i jabłkami, a także jagodowymi, do których zaliczamy truskawki, jagody, borówki, maliny oraz jeżyny. W menu znajdą się także wiśnia i śliwka z grupy pestkowców, a także owoce cytrusowe, jaki i egzotyczne. Na surowo można także jeść warzywa np. ogórki, pomidory, bakłażany. Dieta ta nie stroni również od picia soków i wody.  

6) Liquidarianizm.

W tej diecie stosuje się podobne założenia jak we frutarianizmie, z tą tylko różnicą, że surowe owoce spożywa się tylko w postaci soków. Po takich posiłkach człowiek nie czuje, żeby jego żołądek był zbytnio wypychany pożywieniem, a trawienie jest szybkie.    

7) Witarianizm.

Istotą witarianizmu jest, to że nie spożywa się produktów przetworzonych, a także nie poddaje się ich obróbce termicznej. Jedynie dopuszcza się podgrzanie potraw tylko do 40 st. C. Z tych powodów nie pije się np. kawy i herbaty. Należy jednak pamiętać, że nie wszyscy witarianie nie jedzą mięsa. Niektórzy nie są wegetarianami i stosują się tylko do założeń diety.   

8) Sprautarianizm.

Jest to bardzo restrykcyjna dieta, która kojarzy się z pustelnikami i ludźmi wybierającymi życie ascetyczne i umartwianie się. Sprautarianie nie jedzą oczywiście mięsa, wyrobów pochodzenia zwierzęcego, a nawet owoców i warzyw. Odżywiają się wyłącznie pestkami owoców i warzyw, nasionami zbóż oraz kiełkami.

Diety ,,podszywające" się pod wegetarianizm

9) Semiwegetarianizm.

Trudno jest zaliczać ten rodzaj diety do wegetarianizmu, gdyż dopuszcza się tutaj spożywanie tzw. mięsa białego. Można zatem jeść ryby oraz drób. Całkowicie jednak wykluczone jest jedzenie mięsa czerwonego. Semiwegetarianie dopuszczają także do spożycia takie produkty jak jaja, miód, a także mleko i jegoprzetwory. Tę dietę dzieli się na dwa rodzaje:    

a) Pollowegetarianizm - z mięsa można jeść drób i ryby,

b) Pescowegetarianizm, określany także jako ichtiwegetarianizm - z mięsa można jeść tylko  ryby.

Czym wegetarianie zastępują mięso?

W zdrowej i właściwie zbilansowanej diecie nie może zabraknąć oprócz węglowodanów również białek i tłuszczy. Te osoby, które chcą przejść na wegetarianizm, często mają problem jak dostarczyć organizmowi tych dwóch ostatnich składników. Jeśli wykluczymy spożywanie mięsa, w tym również ryb, a także jajek, to co w takim razie jeść, żeby nasze ciało mogło prawidłowo funkcjonować?

1. Białko.

Wiele osób uważa, że mięso zapewnia im siłę do pracy fizycznej i właściwego funkcjonowania organizmu. Po zjedzeniu mięsnej potrawy nie czują osłabienia i dlatego nie chcą zrezygnować z pożywienia pochodzenia zwierzęcego. Dzieje się tak ze względu na zawartość w mięsie białka. Odpowiada ono za budowę tkanek ludzkiego organizmu, wpływa na przypływ energii, pomaga usuwać toksyny z ciała, goić rany, a także buduje mięśnie.  Zawiera aminokwasy, które mają zasadniczy wpływ na wzmocnienie odporności organizmu i jego prawidłowe funkcjonowanie. Jednak białko możemy znaleźć nie tylko w mięsie. Dużo tego składnika odżywczego znajduje się w kaszach, soczewicy, fasoli, komosie ryżowej, ciecierzycy, brokułach, sezamie, amarantusie, nasionach chia, produktach zbożowych oraz bobie i soi.

2. Tłuszcze.

Nie należy unikać tłuszczów w posiłkach. Warto jednak pamiętać, aby były one pełnowartościowe. Do prawidłowego funkcjonowania organizmu najlepsze są te zawierające kwasy tłuszczowe nienasycone. Właśnie one mają wiele zalet i nie szkodzą organizmowi. Dodają energii, podnoszą temperaturę ciała oraz wpływają na lepsze trawienie. Jeśli nie są dostarczane organizmowi, to mogą spowodować wiele przykrych konsekwencji np. stany zapalne, problemy z cholesterolem, złą pracę narządów, a także zmian skórnych. Zdrowe tłuszcze znajdziemy w oleju kukurydzianym, słonecznikowym, oraz sojowym. Ponadto występują także w siemieniu lnianym, awokado, orzechach i migdałach.

3. Witaminy i inne składniki mineralne.

W mięsie i nabiale znajduje się wiele potrzebnych człowiekowi składników odżywczych, bez których funkcjonowanie ludzkiego organizmu jest zagrożone. Należą do nich witaminy z grupy B oraz minerały takie jak żelazo i cynk. Jednak rośliny także je zawierają, więc warto spożywać warzywa i owoce do każdego posiłku.

Witaminy z grupy B występują w grochu, fasoli, kaszy gryczanej, ryżu, płatkach owsianych, warzywach liściastych, ziemniakach, nasionach dyni, słonecznika, roślinach strączkowych, w sezamie, pełnoziarnistych przetworach zbożowych, grzybach, otrębach, arbuzach, bananach, melonach, brzoskwiniach, kalafiorze, burakach, pomidorach, szpinaku, marchwi.

Bardzo ważnym minerałem potrzebnym człowiekowi jest żelazo. Odpowiada za dostarczanie  tlenu do mięśni, oczyszczaniu wątroby ze szkodliwych substancji, a także pomaga w prawidłowym działaniu układu odpornościowego. Jego bogate źródła można znaleźć w tofu, soi, różnych rodzajach fasoli, soczewicy, ciecierzycy, natce pietruszki, brokułach, pestkach dyni, kakao, grochu, orzechach nerkowca, burakach, a także w kaszy jaglanej i gryczanej.  

W mięsie znajduje się także cynk, który odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie. Jest pierwiastkiem wspomagającym nasz układ odpornościowy. Wpływa korzystnie na jakość widzenia, słyszenia i powonienia, a także zabezpiecza przed wolnymi rodnikami. Skutecznie wpływa na gojenie ran i podrażnień na skórze. Wzmacnia strukturę tkanek włosów i paznokci, a także korzystnie działa na pracę mózgu. Oprócz produktów pochodzenia zwierzęcego cynk można znaleźć w dużych ilościach w pestkach dyni, białej fasoli, kaszy gryczanej, migdałach, gorzkiej czekoladzie oraz w zielonym groszku.  

Zamienniki

Jaja

Niektóre osoby bez problemu rezygnują z mięsa, ale nie wyobrażają sobie np. śniadania bez jajecznicy. Rzeczywiście, jest to jedno z ulubionych dań na rozpoczęcie dnia. Jednak można poradzić sobie bez jaj. Zastępujemy je po prostu tofu, czyli serem lub inaczej twarożkiem sojowym. Należy go rozgnieść np. widelcem na gładką masę, a następnie wyłożyć na patelnię z już podsmażoną cebulą. Teraz należy wszystko wymieszać usmażyć, posolić, można też dodać szczypiorku i ,,jajecznica" gotowa.
Jaja używa się też do pieczenia ciast, naleśników oraz do produkcji wielu innych dań. Jednak można sobie poradzić i bez nich. Jedno jako zastąpimy:

• 1 łyżką mielonego lnu zmiksowanego z 3 łyżkami wody,
• 3 łyżkami masła orzechowego,
• 1 łyżką nasion chia z dodatkiem wody,
• połową banana.

Mleko

W tym przypadku na rynku znajduje się wiele zamienników. Zamiast używać mleka pochodzenia zwierzęcego, to możemy zastosować mleko sojowe, kokosowe, migdałowe, ryżowe, z orzechów nerkowca, a także konopne. Jeśli nie chcemy kupować takiego produktu w sklepie, ze względu np. na cenę lub nie mamy takiej możliwości, to warto je zrobić samemu.
Przepis na wykonanie mleka kokosowego:
Całą paczkę wiórków kokosowych (200g) należy wsypać do garnka i zalać wodą. Powinny tak solidnie namoczyć się przez ponad 6 godzin. Następnie należy je zmiksować, a potem przecedzić przez gazę. Po odciśnięciu otrzymujemy mleko kokosowe, które można stosować do potraw jak też pic bezpośrednio. 

Sery

Uwielbiamy zjeść na szybko kanapkę z serem lub twarożkiem. Niektórzy nie wyobrażają sobie bez tych produktów śniadania lub kolacji. Jednak jeśli chcemy wyeliminować z diety przetwory mleczne, to można wtedy używać np. roślinnych serów dostępnych w sklepach z żywnością dla wegetarian. Bardzo smaczne są też produkty z tofu. Bywają wędzone, z przyprawami oraz marynowane. Oczywiście nie należy ich używać codziennie, gdyż są one mocno przetworzone.

Mięso

Te osoby, które decydują się na rezygnację z jedzenia mięsa, czasami tęsknią za jego konsystencją, teksturą  i smakiem. Mogą one jednak zastosować zamienniki. Schabowe można zastąpić kotletami sojowymi. Odpowiednio przyprawione są bardzo smaczne. Można też przyrządzić sobie potrawy przypominające w smaku mięso kurczaka wykorzystując seitan, określany taż jako mięso Buddy. Dodatkowym jego atutem jest bardzo duża zawartość protein. Wiele osób chwali sobie parówki wyprodukowane z tofu.   

Jakie są korzyści bycia wegetarianinem?

1. Poprzez spożywanie produktów niskokalorycznych wegetarianin często ma szczupłą i smukłą sylwetkę.
2. Niskie ryzyko wystąpienia otyłości.
3. Dzieci przyzwyczajone do diety wegetariańskiej mają mniejsze problemy z przybieraniem na wadze niż ich mięsożerni rówieśnicy. 
4. Nie spożywając mięsa człowiek nie naraża się na zarażenie salmonellą i innymi chorobami zwierzęcymi.
5. Niskie ciśnienie tętnicze krwi.
6. Wegetarianie w bardzo niewielkim stopniu są narażeni na wiele chorób w tym cukrzycę typu 2, schorzeń układu krążenia, kamicę nerkową i żółciową, chiperholsterolemię, a także chorobę niedokrwienną serca.
7. Nie spożywanie mięsa obniża ryzyko wystąpienia nowotworów.
8. Całkowity brak lub niska zawartość szkodliwych kwasów tłuszczowych i cholesterolu.
9. Lepsza praca i działanie układu trawiennego.
10. Poprzez świadomy wybór menu, rośnie też wiedza na temat szkodliwych produktów i substancji żywieniowych dla organizmu ludzkiego.
11. U wegetarian stwierdza się mniejszą tendencję do występowania próchnicy zębów.
12. Mniejsze ryzyko ujawnienia się hemoroidów.   

Ciekawostki

• Każdego roku 1 października jest obchodzony Światowy Dzień Wegetarianizmu.
• Wiele cennych informacji na temat wegetarianizmu można znaleźć na stronie wegetarianie.pl
• Osoba decydująca się na dietę wegańską z powodzeniem może trenować sporty siłowe charakteryzujące się dużym przyrostem masy mięśniowej.
• Weganie powinni przyjmować witaminę B12 w suplementach, ze względu na to, że w roślinach występuje ona w niewystarczających ilościach.    
• Jedzenie samych owoców może spowodować zaburzenia poziomu insuliny w krwioobiegu.
• Wodorosty morskie zawierają wiele cennych składników odżywczych takich jak: żelazo, jod, potas i wapń.

Jarosław Cieśla

Źródła:

1. http://www.vegepolska.pl/profilaktyka-raka-przez-wegetarianski-sposob-odzywiania-2/
2. http://eco-medico.co.uk/wplyw-diety-roslinnej-na-leczenie-otylosci-0
3. http://www.dbc.wroc.pl/Content/2092/DMP_2005423457_Herm.pdf
4. https://books.google.pl/books?...wegetarianizm+a+zdrowie+cz%C5%82owieka
5. https://www.podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/436/original/68-76.pdf
6. https://www.researchgate.net/...The_nutritional_habits_among_centenarians

O nadciśnieniu możemy mówić wtedy, gdy ciśnienie krwi skurczowe i rozkurczowe jest podwyższone. Schorzenie to może mieć charakter stały, jak też pojawiać się co jakiś czas. Chorobę nadciśnieniową określa się też mianem hipertensji. Nadciśnienie wiąże się z bólami głowy. Podwyższone ciśnienie skutkuje niewydolnością nerek, ryzykiem udaru mózgu, a także zawału mięśnia sercowego.

Na to czy będziemy uskarżać się na podwyższone ciśnienie w ogromnym stopniu mamy wpływ my sami. Wszystko zależy od tego co spożywamy, czy jesteśmy aktywni ruchowo i jak reagujemy na sytuacje stresowe. Powodem występowania nadciśnienia są też uwarunkowania genetyczne.  

Nadciśnienie a dieta

Skłonności do nadciśnienia mają osoby z nadwagą. Również spożywanie zbyt tłustych potraw może doprowadzić do podwyższonego ciśnienia. Dobrze jeśli z jadłospisu wyeliminuje się lub przynajmniej dość mocno ograniczy spożywanie soli i produktów, które ją zawierają. Żywność przetworzona oraz wszelkiego rodzaju słone przekąski nie nadają się dla nadciśnieniowców. Na obniżenie ciśnienia doskonale sprawdzi się czosnek. Zalecane jest też spożywanie bananów i pomidorów, gdyż zawierają one duże ilości potasu, który powoduje częste oddawanie moczu. Ma to zbawienny wpływ na obniżanie ciśnienia.   

Nadciśnienie a stres

Wiele badań wykazuje, że osoby reagujące nerwowo i wykazujące brak opanowania w sytuacjach stresowych mają podwyższone ciśnienie. Rozładować napięcie można poprzez ćwiczenia. Bardzo dobrze sprawdza się np. liczenie w myślach, "wyłączenie się" na chwilę i myślenie o czymś przyjemnym, ściskanie w dłoni piłeczki, czy też codzienna medytacja. Przebywanie na łonie natury również potrafi uspokoić i zrelaksować. Jeśli stres jest długotrwały, to może doprowadzić do powstania trwałego nadciśnienia.       

Nadciśnienie a aktywność fizyczna

Bardzo ważną rolę w życiu człowieka odgrywa aktywność ruchowa. Podczas ćwiczeń krew szybciej krąży, a ciało uczy się jak panować nad ciśnieniem krwi. Wszystkie tkanki są bardziej dotlenione. Nawet codzienny spacer, podczas którego głęboko oddychamy przyniesie pozytywne efekty. Pływanie, bieganie, czy też jazda na rowerze, to aktywności pozwalające na relaks, a jednocześnie obniżenie ciśnienia. Ważną kwestią jest też rzucenie palenia, jeśli ktoś tkwi w tym nałogu.

Jarosław Cieśla

Człowiek potrzebuje, aby jego dieta była zbilansowana. Oznacza to po prostu, że należy dostarczać organizmowi odpowiedniej ilości składników odżywczych takich jak białko, tłuszcze oraz węglowodany. Te ostatnie określane są jeszcze jako cukry, a także sacharydy. Są składnikiem roślin, ale występują również w organizmach zwierzęcych. Jeśli dochodzi do nieprawidłowej przemiany węglowodanów w organizmie, wtedy na skutek podwyższonego poziomu cukru we krwi, czyli hiperglikemii może dojść do wystąpienia choroby zwanej cukrzycą. Ma to związek z nieprawidłowym wydzielaniem i funkcjonowaniem hormonu zwanego insuliną. Cukrzyca to właściwie grupa chorób, które różnią się postacią, przebiegiem, a także przyczyną wystąpienia.

Cukrzyca - rodzaje  

1) Cukrzyca typu 1

Ten wielogenowy rodzaj cukrzycy charakteryzuje się tym, że w pewnym momencie insulina nie jest produkowana przez organizm. W związku z tym glukoza gromadzi się nadmiernie we krwi, zamiast być rozprowadzana w odpowiedniej ilości do różnych komórek. Dzieje się tak dlatego, gdyż przeciwciała atakują komórki beta trzustki. W wyniku tego produkcja insuliny jest niemożliwa. Dlatego w pewnym momencie do normalnego funkcjonowania organizmu choremu należy podawać insulinę, co sprawia, że cukrzyca typu 1 jest też określana jako insulinozależna. Schorzenie to uaktywnia się u ok. 10% osób zmagających się z hiperglikemią. Najczęściej dotyka dzieci i młodzież w przedziałach wiekowych 4 - 7 oraz między 10, a 14 rokiem życia. Jednak choroba może też ujawnić się u osób sześćdziesięcioletnich.

Bardzo trudno jest wskazać konkretne przyczyny zaistnienia choroby. Prace na ten temat nadal trwają i są prowadzone szczegółowe badania naukowe. Przypuszcza się jednak, że na rozwój choroby wpływają następujące czynniki: 

• niewłaściwe, czy wręcz szkodliwe działanie systemu odpornościowego organizmu;
• ryzyko zachorowania jest bardzo duże, jeśli w rodzinie ktoś już zmagał się z tym typem cukrzycy;
• picie mleka krowiego w zbyt młodym wieku;
• wywoływanie infekcji przez enterowirusy;
• niedobory witaminy D w organizmie;
• spożycie w zbyt młodym wieku produktów zawierających gluten oraz niektórych owoców i warzyw;
• zamieszkiwanie na terenach o chłodnym klimacie.  

Objawy cukrzycy typu jeden są zróżnicowane. Gdy poziom glukozy we krwi nadmiernie się podniesie, wtedy chory odczuwa potrzebę jedzenia. Oprócz silnego głodu wzmaga się też u niego pragnienie. Dużo pije również ze względu na brak śliny i suchość w ustach. Mimo spożywania posiłków jego waga spada. Czuje się ciągle zmęczony i nie ma sił nawet na najprostsze fizyczne czynności. Po prostu jest osłabiony. Na uczucie ogólnego dyskomfortu wpływają też problemy z ostrością widzenia. U chorego mogą też występować zakażenia miejsc intymnych oraz dróg moczowych. Małe dzieci często moczą się w nocy. Zmienia się także zachowanie danej osoby. Staje się ona nerwowa i łatwo się złości, gdy coś ją wyprowadzi z równowagi. Szybko też ze smutku potrafi przejść do okazywania radości i odwrotnie.  

2) Cukrzyca typu 2

Wśród osób chorujących na cukrzycę ogromna większość, czyli aż ok. 90% przypadków, to osoby zmagające się z jej postacią typu drugiego. Wzrost poziomu cukru we krwi pacjenta bierze się stąd, że trzustka na skutek uszkodzenia jej komórek beta w niewystarczający sposób wytwarza insulinę, albo też nawet jeśli produkcja tego hormonu jest na właściwym poziomie, to niestety jego działanie jest nieprawidłowe. Z tego właśnie powodu cukrzycę typu 2 określa się także jako  insulinoniezależną.

Samemu trudno jest stwierdzić, że z naszym organizmem dzieje się coś niedobrego, gdyż cukrzyca typu 2 na początku może nie dawać żadnych symptomów swojej obecności. Dlatego warto ustalić, czy jesteśmy narażeni na tę chorobę. Przede wszystkim dotyczy ona osób  starszych. Cukrzyca typu 2 jest chorobą dziedziczną, więc warto sprawdzić, czy ktoś z naszej rodziny kiedyś się z nią nie zmagał. Genetyczne uwarunkowania zachorowaniem na nią dotyczą również kobiet będących w ciąży.

Ryzyko zachorowania występuje też często u osób otyłych, które niezdrowo się odżywiają i prowadzą niehigieniczny tryb życia. W tym przypadku organizm wykazuje oporność na działanie insuliny. Osoby zmagające się z nadciśnieniem tętniczym oraz problemami z sercem, także są narażene na zachorowanie.

Objawy cukrzycy typu 2 trudno jest początkowo rozpoznać. Choroba ewoluuje stopniowo, bez jakichś widocznych, czy odczuwalnych symptomów. Później może pojawić się uczucie ciągłego głodu i pragnienia. Chory czuje się osłabiony i zmęczony. Po pewnym czasie spada masa ciała. Chory często oddaje mocz i narzeka na dolegliwości związane z układem moczowym i narządami płciowymi.  

3) Cukrzyca typu LADA (Latent Autoimmune Diabetes in Adults)

Jest to postać choroby typu 1 z tym zaznaczeniem, że występuje u osób dorosłych po 35 roku życia. Dlatego określana jest mianem Utajonej Autoimmunologicznej Cukrzycy Dorosłych. Często podczas diagnozy bywa mylona z typem 2. Dlatego, żeby potwierdzić jej postać konieczne jest wykrycie przeciwciał, a zwłaszcza GAD65 oraz niskiego poziomu peptydu C. Przyczyną jej wystąpienia są zaburzenia powstałe w układzie odpornościowym, który nie wiadomo dlaczego produkuje przeciwciała niszczące komórki beta w trzustce. Brak insuliny powoduje stężenie cukru we krwi. Czyli dzieje się tak jak w przypadku cukrzycy typu 1. Różnica polega tylko na tym, że ten proces odbywa się bardzo wolno. Natomiast objawy cukrzycy LADA przypominają te z typu 2.

4) Cukrzyca MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young)

Ta postać cukrzycy występuje u 1-5% przypadków. Jest dziedziczną chorobą wywołaną mutacją genową o dość łagodnym przebiegu. W jej wyniku nie stwierdza się żadnych innych długotrwałych i ciężkich powikłań. Objawia się u młodych osób między 10, a 35 rokiem życia. Stwierdzenie występowania tej choroby możliwe jest dzięki wykonaniu badań genetycznych. Określana jest jako cukrzyca typu dorosłego występująca u ludzi młodych. Pojawia się w kolejnych pokoleniach danej rodziny. Charakterystycznymi cechami cukrzycy MODY jest to, że chory ma niski poziom insuliny we krwi, nie ma insulinooporności, ani nie jest otyły. Leczenie osób z MODY najczęściej polega na podawaniu im doustnych farmaceutyków.     

5) Cukrzyca wtórna

Jest ona spowodowana przyjmowaniem leków lub też występowaniem innych chorób. Farmceutyki, które mogą wywołać cukrzycę to np. leki moczopędne, leki sterydowe, a także tiazydy. Cukrzyca może wystąpić po zakażeniu się różyczką, cytomegalią oraz u osób cierpiących na takie choroby jak zespół Cushinga, nadczynność tarczycy, guz wydzielający glukagon, rak trzustki, mukowiscydoza,  a także genetycznie uwarunkowane choroby przemiany materii.        

6) Cukrzyca u kobiet w ciąży

Jest to choroba która występuje u ok. 4% ciężarnych kobiet. Pojawia się na skutek zaburzeń hormonalnych, co doprowadza do nietolerowania węglowodanów podczas okresu ciążowego. Największą możliwość zachorowania mają kobiety ze sporą nadwagą, będące w ciąży w starszym wieku oraz przy kolejnych ciążach. Ważną kwestią jest wczesne wykrycie cukrzycy, czyli profilaktyczne poddawanie się badaniom na podwyższony poziom cukru we krwi. Jeśli jest nierozpoznana, to może prowadzić do poważnych zaburzeń i powikłań takich jak zgon wewnątrzmaciczny, uszkodzenie różnych narządów płodu, przerost mięśnia sercowego, a także nadmierny przyrost masy ciała płodu. Cukrzyca ciążowa najczęściej zanika po porodzie.   

Cukrzyca - powikłania

Bardzo ważne jest, aby cukrzyca była szybko zdiagnozowana. Nie leczona i zaniedbana prowadzi do wielu powikłań.

• Jednym z nich może być kwasica ketonowa, której bardzo charakterystycznym objawem jest wydzielanie się z ust chorego zapachu zgniłych jabłek. Jeśli ta forma choroby jest nie leczona, to na skutek  śpiączki cukrzycowej może dojść do zgonu.
• W wyniku uszkodzeń nerwów i nieprawidłowym krążeniu pojawiają się zaburzenia czucia. Taka sytuacja najczęściej dotyczy kończyn. Na stopie może pojawić się rana. Po pewnym czasie zaczyna się owrzodzenie takiego miejsca i zdeformowanie stopy. Chory nie czuje bólu, ani zmiany temperatury. Takie dolegliwości określa się mianem stopy cukrzycowej. Często jedynym wyjściem jest amputacja części kończyny.
• Na skutek zwiększonego poziomu cukru gromadzącego się we krwi, dochodzi do retinopatii, czyli uszkodzeń w gałce ocznej. Powstają zmiany w siatkówce, co doprowadza do słabego widzenia po zmroku, jaskry, zaćmy, a nawet ślepoty.
• Późne powikłania cukrzycy mogą dotyczyć również sfer odpowiedzialnych za pamięć i procesy poznawcze. Szybka degradacja systemu nerwowego może być przyczyną demencji.  e) Cukrzyca jest też odpowiedzialna za zaburzenia związane z układem sercowo-naczyniowym. Może doprowadzić do zwiększenia wystąpienia zawału serca, a także choroby niedokrwiennej serca.
• Podwyższony poziom glukozy może też doprowadzić do nefropatii, czyli uszkodzenia naczyń występujących w nerkach. Niewydolność tego organu skutkuje takimi objawami jak wymioty, biegunka, czy też nawet krwotoki z przewodu pokarmowego. 
• Wysoki poziom cukru we krwi sprzyja rozwijaniu się w organizmie człowieka wielu infekcji, do których można zaliczyć różne formy drożdżycy oraz stanów zapalnych dziąseł i zwiększeniu się występowania próchnicy.
• U ponad 50% mężczyzn z cukrzycą może pojawić się problem ze zwodem lub zupełną impotencjąseksualną.
• Cukrzycy są bardziej narażeni na udar mózgu, niż inni.
• Osoby zmagające się z cukrzycą mają problemy ze stawami. Pojawiają się bóle. W przypadku zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu stawów może dojść np. do zespołu sztywnej ręki, stanów zapalnych w okolicach barków oraz stóp, choroby Dupuytrena, a także cieśni nadgarstka.
• Wysoki i długo utrzymujący się poziom cukru we krwi przyczynia się do zmian skórnych. Mogą wystąpić zakażenia, wypryski, świąd oraz grzybica. Skóra jest wysuszona i może się łuszczyć.
• Na skutek cukrzycy ciążowej płód nabiera dużej masy. Przy porodzie może to skutkować niedotlenieniem lub urazem okołoporodowym. Czasami też dochodzi do obumarcia płodu. Po porodzie dziecko narażone jest także na zaburzenia układu oddechowego, otyłość oraz hipoglikemię.

Cukrzyca - leczenie

Często tak jest, że zmieniamy nawyki dotyczące naszego życia dopiero jak się zacznie z nim dziać coś niedobrego. W wielu przypadkach można by uniknąć różnych schorzeń i chorób, gdybyśmy odżywiali się zdrowo, przestrzegali zasad higieny i mieli wiedzę na temat ludzkiego organizmu. W leczeniu cukrzycy ważną kwestię odgrywa dyscyplina, przestrzeganie diety oraz stosowanie się do zaleceń specjalistów.

1) Cukrzyca - Dieta

W kwestiach żywieniowych istotne jest, aby dostarczać sobie odpowiednią ilość węglowodanów. Gdy jest ich zbyt dużo, wtedy przybieramy na wadze i obrastamy w tłuszcz. Powinno ich być od ok. 55%, natomiast białek ok. 20%, a zdrowych tłuszczy ok. 25%. Dieta zbilansowana oraz regularne posiłki, to musi być żelazna zasada każdego cukrzyka. Ważne jest też, aby wszystkie posiłki zawierały podobną ilość kalorii. Odpowiedni sposób odżywiania cukrzyków pomoże dobrać diabetolog, a także dietetyk kliniczny.  

2) Cukrzyca - Farmakologia

Cukrzycę leczy się przede wszystkim podając choremu insulinę. Czasami też stosuje się doustnie leki, które mają za zadanie pobudzić wytwarzanie insuliny w trzustce, a także w jak największym stopniu zahamować wzrost poziomu glukozy w układzie krwionośnym. Leki są stosowane do momentu, aż przestaną przynosić zamierzony skutek. W takim wypadku pozostaje już tylko insulinoterapia. Tabletek nie podaje się w przypadku cukrzycy u kobiet w ciąży, ze względu na dobro dziecka. Tutaj stosuje się odpowiednią dietę, a także podawanie insuliny. 

3) Cukrzyca - edukacja

Nawroty objawów cukrzycy i brak efektów w jej leczeniu często są wynikiem zaniedbań i nieodpowiedniej wiedzy. Ważne jest więc, aby chory sam dokształcał się w tym temacie. Powinien zdobywać informacje, konsultować się ze specjalistami oraz mieć rozeznanie kiedy i w jakiej ilości przyjmować leki, oraz co wolno mu jeść, a czego powinien unikać. Edukacja w tym temacie pozwoli mu cieszyć się życiem w komforcie, a w razie powikłań reagować bez paniki, tylko z rozmysłem i spokojem.  

4) Cukrzyca - aktywny styl życia

Osoby zmagające się z cukrzycą powinny dbać o odpowiednią formę fizyczną. Dzięki ruchowi i uprawianiu sportu nie będą miały problemów z nadwagą. Jednak najlepiej, gdyby tę decyzję konsultowały ze specjalistą. Podczas wysiłku fizycznego poziom glukozy we krwi spada, co jest pozytywnym czynnikiem. Jednak należy zdawać sobie sprawę, żeby nie przesadzić i nie pozbyć się całkowicie cukru, co może doprowadzić nawet do śpiączki. Dlatego w trakcie ćwiczeń, przed nimi, jak też po ich zakończeniu warto spożywać produkty, które będą zawierały węglowodany.

To trzeba wiedzieć

• Ze względu na to, że cukrzyca może być trudna do zdiagnozowania powinno się profilaktycznie wykonywać badanie poziomu cukru, zwłaszcza jeśli ktoś w rodzinie już wcześniej zmagał się tą chorobą.
• Pierwsze symptomy świadczące o cukrzycy, to przede wszystkim nasilone łaknienie i pragnienie, senność, osłabienie, apatia, nadmierna utrata wagi, a także częste oddawanie moczu. 
• Leczenie cukrzycy zakłada w niektórych wypadkach wykonanie przeszczepu wysp trzustki, często razem z nerką.  
• Chory na cukrzycę, co 2 - 4 miesiące powinien poddawać się kontroli u diabetologa.
• Spadek wagi u diabetyków jest wynikiem tego, że cukier pozostaje we krwi, ale nie jest przyswajany przez tkanki. 
• Pomiar cukru we krwi można przeprowadzić przy pomocy glukometru, pobierając krew z palca, analizując krew z żyły lub za pomocą podskórnego monitorowania glikemii, czyli tzw. CGMS.  
• Hipoglikemia to spadek poziomu glikozy we krwi poniżej 70 mg/dl (3,9 mmol/l).

Jarosław Cieśla

Źródła:

1. http://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/200804_Farmacja_003.pdf
2. http://www.kardiologia-eksperymentalna.pl/pub_pliki/_plk3_1_Otyoinuslinoopornocukrzycatyp2.pdf
3. http://www.wple.net/plek/numery_2008/numer-3-2008/140-145-otto-buczkowska-immunologia.pdf
4. http://kpbc.ukw.edu.pl/Content/44867/020408Pufal.pdf
5. http://www.ptmp.com.pl/png/png1z4_2008/pngz14-2.pdf
6. http://www.phie.pl/pdf/phe-2011/phe-2011-2-267.pdf
7. https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8399/7160