Ajurweda, czyli wiedza medyczna pochodząca z Indii oferuje unikalne metody oczyszczania organizmu z toksyn. Efektem detoksykacji jest regeneracja i odmłodzenie organizmu a także nierzadko wyleczenie chorób o charakterze chronicznym lub uznanych za nieuleczalne przez zachodnią medycynę lub jeśli to okaże się niemożliwe znaczna poprawa stanu zdrowia. Według Ajurwedy przyczyną większości chorób są ciężkie, kleiste, toksyczne substancje nazywane ama, zalegające w najgłębszych tkankach organizmu, jakrównież w nadis, czyli w sieci kanałów energetycznych, Ich obecność wpływa na kondycję wszystkich płynów w organizmie oraz blokuje harmonijny przepływ energii i zaburza procesy metaboliczne w tkankach, efektem czego jest choroba.

Pierwszym etapem oczyszczenia organizmu jest Purva Karma, czyliproces mający przygotować ciało do właściwej detoksykacji poprzez jego wzmocnienie oraz zmiękczenie i rozluźnienie znajdujących się w organizmie toksyn. Aby ten cel osiągnąć stosuje się masaże olejowe, które stanowią zasadniczą część programu, jak również zaleca się spożywanie ghee lub innego rodzaju leczniczych olejów. Następnym krokiem jest svedana, czyli zabiegi napotne, które mają na celu usunięcie toksyn z powierzchownych tkanek ciała.

Przygotowanie organizmu do głębokiego oczyszczania, w przypadku osób osłabionych chorobą lub o delikatnej konstytucji, obejmuje również ćwiczenia fizyczne i dietę, która ma wzmocnić ciało oraz zrównoważyć doshe, czyli kompilacje pięciu elementów, z których zbudowane jest nasze ciało. Ze względu na ich intensywność procesy oczyszczające wymagają odpowiednio dużo zasobów energii i siły, stąd konieczność odpowiedniego przygotowania do Pancha Karmy. Program poprzedzający detoksykację trwa od 1 tgodnia do 3 miesięcy zależnie od stanu i kondycji pacjenta i zawiera w sobie następujące elementy:

• Olejowe masaże


• Terapia napotna


• Picie ziół


• Spożywanie olejów i ghee


• Ćwiczenia


• Odpowiednia dieta


• Aromaterapia


• Leczenie kolorami, środowisko


• Zmiana stylu życia


• Sadhana – medytacja

Wymioty (Vamana)

Ze wszystkich metod używanych w Pancha Karmie ta jest najbardziej inwazyjna i niebezpieczna, dlatego używa się jej rzadko, zawsze pod kierunkiem lekarza, który przedstawia odpowiednią, najmniej obciążającą system technikę wymiotów. Ten sposób oczyszczania polecany jest osobom silnym, o dużej masie ciała. Jego efektem jest skuteczne oczyszczenie żołądka, usunięcie toksyn i śluzu z kanałów energetycznych nadi i klatki piersiowej. Lecznicze wymioty mogą być stosowane w przypadku ostrych napadów astmy, otyłości, ostrych zaburzeń typu Kapha. Oprócz tego Vamanę zaleca się w przypadku gorączki, biegunki, w większości chorób płuc, chorobach skórnych. Leczy nudności, bóle głowy i zatok, atretyzm i wiele innych schorzeń.

Terapii nie stosuje się w przypadku kobiet ciężarnych, dzieci i osób starszych. Istnieją konkretne reguły stosowania leczniczych wymiotów, które określają odpowiednie ku temu póry roku, pory dnia, stosowania odpowiednich ziół i innego rodzaju posiłków w tego rodzaju terapii.

Przeczyszczenie (Virechana)

To najprostsza z metod używanych w Pancha Karmie i najłatwiej zauważyć jej efekty. Jest wspaniałą terapią w przypadku guzów brzucha, hemoroidów, ospy, zmian skórnych na twarzy, czy też chronicznej gorączce. Leczy zatrucia, choroby śledziony, ropnie, zaparcia i wiele innych dolegliwości. Eliminuje nadmiar Pitta (elementu ognia) z wątroby, pęcherzyka żółciowego i jelita cienkiego. Tego rodzaju terapia zmniejsza element ognia w organizmie, dlatego też zalecana jest konstytucji typu Pitta, nie zawsze zaś jest odpowiednia dla osób typu Vata lub Kapha. Zależnie od schorzenia i konstytucji ciała dobierane są odpowiednie zioła, które mają na celu stymulacje jelit i oczyszczenie organizmu poprzez wydalanie toksyn. Podobnie do poprzedniego rodzaju terapii istnieją konkretne przeciwwskazania do jej stosowania.

Lecznicze lewatywy (Basti)

Basti jest przede wszystkim używana w nadmiarze elementu powietrza w organizmie lub w przypadku zaburzeń typu Vata. Basti w sanskrycie oznacza pęcherz moczowy. Istnieją trzy rodzaje lewatyw używane w PanchaKarmie. Według Ajurwedy jelito grube jest głównym organem, który absorbuje składniki odżywcze z pokarmu, od jego prawidłowego funkcjonowania zależy właściwe odżywienie wszystkich organów i tkanek w organizmie. Dlatego tak ważne jest jego prawidłowe działanie. Lewatywa pomaga w chronicznych zaparciach, leczy rwę kulszową, ból pleców w odcinku lędźwiowym, artretyzm, reumatyzm, dnę moczanową. Pomaga również w przypadku chorób neurologicznych jak Parkinson, MS, dystrofiamięśniowa, paraplegia, hemiplegia i inne. Przeciwwskazania dotyczą małych dzieci, raka jelita, krwawień z odbytu, niektórych form cukrzycy.

Oczyszczanie nosa (Nasya)

Według Ajurwedy nos jest bramą do głowy. Terapia Nasya jest używana w przypadku leczenia chorób gardła, szyi, głowy i narządów zmysłu. Ma ona na celu wyciszenie i wzmocnienie tych obszarów. Jest skuteczna w problemach naczyń krwionośnych głowy i szyi, zablokowaniu stawu skroniowo- żuchwowego i chorób gardła. Skuteczna w przypadku kataru, anginy, zaburzeń widzenia, migren i wszelkiego rodzaju dolegliwości spowodowanymi zaburzeniami typu Vata, Pita lub Kapha w tym obszarze.Wzmacnia wszystkie zmysły: wrażliwość na zapachy, smak, ostrość widzenia i słuch, ponadto głos staje się melodyjny a twarz nabiera rumieńców w wyniku korzystania z tych zabiegów. Istnieją trzy rodzaje Nasya. W zależności od typu doshy Nasya jest stosowana w różnych porach dnia ( Kapha – rano, Pitta – popołudniu, Vayu (Vata) – wieczorem).

Upuszczanie krwi (Rakta Mokśha)

Ta forma terapii obecnie jest stosowana bardzo rzadko. Jest skuteczna w przypadku zaburzeń typu Pitta, chorób skórnych, wątroby, śledziony, podagry, bólu głowy, nadciśnienia. Najlepsza pora roku dla tej terapii to późne lato.

Optymalny czas trwania PanchaKarmy to 2 tygodnie, ale w przypadku poważniejszych schorzeń lekarz może zalecić miesięczną lub nawet 3 miesięczną terapię. Czasami PanchaKarmę należy powtórzyć ( najwcześniej po 3 miesiącach od zakończenia terapii), szczególnie w przypadku potrzeby oczyszczenia głębokich złogów toksyn. Dzieje się tak najczęściej po krótkotrwałej terapii. Prewencyjnie, w celu utrzymania dobrej kondycji i zdrowia należy przechodzić Pancha Karmę przynajmniej raz w roku.

Aby jak najdłużej utrzymać efekty terapii jest ważne aby wprowadzić zgodne z zaleceniami lekarza Ajurwedy zmiany w diecie i w stylu życia. Szczególnie należy na to zwrócić uwagę bezpośrednio po zakończeniu detoksykacji. W tym czasie powinno się unikać głośnych rozmów i hałasu, wyboistych przejażdżek, zbyt długich spacerów, długiego siedzenia i przejadania się, ciężkostrawnego jedzenia, przekąsek w ciągu dnia oraz zbyt częstego seksu. Po udanej terapii należy zadbać o każdy ze zmysłów, dostarczając im odpowiedniego „pożywienia” w postaci delikatnie przyprawionego, świeżego jedzenia, spokojnej muzyki i harmonijnych dźwięków, pięknych kolorów, satwicznego dotyku w postaci ajurwedyjskich masaży oraz wspierającego dobre nawyki środowiska. Jest to szczególnie istotne ponieważ powrót do starych, niezdrowych nawyków może spowodować powazne komplikacje i zaburzenia, które nie tylko mogą zniweczyć efekty terapii ale również spowodować nagłe pogorszenie stanu zdrowia i samopoczucia. Jeśli zaś dostosujemy się do wskazówek ajurwedyjskiego lekarza i przez dłuższy czas utrzymamy pozytywne przyzwyczajenia dotyczące diety, snu, pracy i odpoczynku, PanchaKarma okaże się jednym z piękniejszych doświadczeń w naszym życiu, którego efekty w postaci zwielokrotnionej energii i siły, kreatywności i dobrego zdrowia będziemy odczuwać przez wiele lat.

Tekst: Urszula Bednarz, fizjoterapeuta

http://gabinetsurya.eu/

Ta forma ruchu została wymyślona niedawno przez fińskich lekarzy. Pierwsze kije do nordic walking zostały wyprodukowane w 1997 roku. Jest to sport, który można uprawiać w każdym wieku i czerpać z niego wiele korzyści zdrowotnych. To bezpieczny sport nie obciążający nadmiernie stawów i aparatu ruchu. Nie wymaga też dużych nakładów finansowych, kije to jednorazowy zakup, niektóre mają wieloletnią gwarancję trwałości. Para kijków i wygodny strój sportowy to wszystko czego potrzeba do uprawiania tego sportu.

Nordic walkig to połączenie szybkiego marszu z techniką odpychania się od podłoża za pomocą specjalnie zaprojektowanych kijków. Łączy marsz z techniką jazdy na nartach biegowych. Dzięki kijkom w trakcie spaceru angażowana jest górna część ciała. Najważniejsze elementy takiego marszu tu: wbicie kija, odepchnięcie ramieniem z kijem oraz odepchnięcie nogi od podłoża. Elementy te, połączone w płynną całość zwiększają szybkość marszu, oraz jego efektywność.

Z pozoru prosta technika wymaga jednak dobrego przygotowania. Na początku treningi powinno rozpocząć się bez kijków. Opanowanie techniki prawidłowego marszu jest ważne, zanim sięgniemy po kijki. Przez marsz rozumiemy długie kroki i ruch zapoczątkowany od pięty. Sylwetka powinna być wyprostowana a rytm kroków regularny.

Kolejnym etapem jest marsz z kijkami, które angażują ręce i górne partie ciała. Ręce i nogi pracują naprzemiennie, a rękami poruszamy  naturalnie, swobodnie, nie wyżej niż na wysokości pępka. Kije powinny być ustawione pod kątem 60 stopni do tyłu, żeby znajdował się na podłożu, na wysokości pięty nogi wykrocznej.

Sport ten może być uprawiany przez cały rok na świeżym powietrzu, w dowolnym terenie. Treningi grupowe dodatkowo zwiększają motywację do podjęcia ćwiczeń. Marsz zdrowotny umożliwia swobodne prowadzenie rozmowy w trakcie wysiłku. Korzyści jest wiele lepsza kondycja, wzmocnienie mięśni, większa ruchomość kręgosłupa, wzmocnienie aparatu kostnego i zapobieganie osteoporozie, obniżenie poziomu LDL, czyli złego cholesterolu. Dodatkowo poprawa nastroju i więcej energii na co dzień.

Autorka: Daria Rogowska

Powszechnym obecnie problemem, z którym często przychodzą do gabinetu pacjenci jest częsty, nawracający ból głowy, często nazywany migreną. Kobiety dotyka on cztery razy częściej niż mężczyzn. Może być on spowodowany takimi czynnikami jak: stres, przemęczenie, zwiększone napięcie mięśniowe, nieprawidłowe oddychanie, nieprawidłowy wzorzec posturalny, zażywanie leków (jako efekt uboczny), zmiany biochemiczne układu nerwowego i krwionośnego, w tym zaburzeniami w metabolizmie serotoniny.

Ze względu na patogenezę bólu głowy wyróżniamy:

Ból głowy pierwotny, łagodny nie posiadający podłoża organicznego ani strukturalnego, czyli jest problemem samym w sobie i nie jest objawem innej choroby. W zależności od czynnika wywołującego ten typ możemy podzielić na napięciowy oraz naczyniowy (migrenowy) ból głowy i ból związany z nadużywaniem leków. Większość symptomów rozwija się powoli w czasie kilku minut lub nawet godzin.

Ból głowy wtórny związany z innym procesem chorobowym toczącym się w organizmie,
np. z łagodnym lub złośliwym guzem mózgu, tętniakiem, krwiakiem, zapaleniem opon mózgowych, wylewem, zapaleniem mózgu. Lecząc pierwotną przyczynę bólu głowy powodujemy wyleczenie objawu.

Objawy wymagające natychmiastowej pomocy medycznej to: nagły, ostry i intensywny ból głowy, nagła utrata  równowagi lub upadek, dezorientacja, niewłaściwe zachowanie, drgawki i zaburzenia mowy.

Poniżej chciałabym się zająć bliżej bólem głowy o charakterze pierwotnym, opisać przyczyny oraz mechanizm jego powstawania, czynniki, które predysponują do bólu głowy oraz towarzyszące  mu objawy i sposoby zapobiegania.

Pierwotny ból głowy  możemy podzielić na dwa rodzaje:

Typ naczyniowy, zwykle klasyfikowany jako migrena – to ból o pulsującym charakterze, zazwyczaj jednostronny, zlokalizowany wewnątrz czaszki. Mechanizm jego powstawania  nie jest do końca zbadany, jakkolwiek uważa się, że jest wywołany zwiększonym ciśnieniem płynów ustrojowych i zmianami w świetle naczyń krwionośnych na zewnątrz i wewnątrz mózgu. Zmiany te są związane z zaburzeniami metabolizmu serotoniny (tzw. hormonu szczęścia). Jej nadmiar w pierwszej fazie powoduje skurcz naczyń krwionośnych, następnie nagły spadek poziomu serotoniny powoduje natychmiastowe ich rozdęcie. Innym czynnikiem wywołującym ból głowy jest zbyt duże wydzielanie tlenku azotu, którego zadaniem jest rozszerzanie naczyń krwionośnych. Przypuszcza się również, że odgrywa on pewną rolę we wzmacnianiu sygnałów bólowych. Na skutek zmian w naczyniach krwionośnych, nerwy otaczające je rozpoczynają produkcję chemicznych związków zapalnych i wysyłają do mózgu informacje bólową.

Ból naczyniowy ma ostry, pulsujący charakter i zwykle zlokalizowany jest po jednej stronie głowy. Mogą się pojawić zaburzenia widzenia w postaci błysków światła, co jest efektem skurczu a następnie rozszerzenia naczyń krwionośnych poprzedzającym ból. Migrenie mogą towarzyszyć nudności i wymioty, zwiększenie wrażliwości na światło, dźwięk i zapachy, zaburzenia snu i depresja. Naczyniowy ból głowy może być również imitowany przez dolegliwości rzutowane z punktów spustowych mięśni mostkowo – obojczykowo – sutkowych, podpotylicznych, mięśni twarzy i głowy.

Atak migreny może trwać od kilku godzin do kilku dni i niekiedy bywa całkowicie obezwładniający. Czynnikiem wyzwalającym może być przemęczenie, stres, silne emocje, niewłaściwy tor oddechowy i hiperwentylacja, chaos i hałas, zła dieta, brak snu, brak słońca,  kontaktu z przyrodą, świeżego powietrza…

Tymczasową ulgę może przynieść odpoczynek w ciemnym, cichym pomieszczeniu oraz okłady z lodu. Z uwagi na nie do końca poznany mechanizm powstawania, najczęściej w przypadku naczyniowych bólów głowy stosuje się leczenie objawowe oraz przeciwbólowe.

Ponieważ patogeneza migreny związana jest między innymi z metabolizmem serotoniny możemy przypuszczać, że dieta bogata w owoce egzotyczne, takie jak banany, ananasy, figi czy papaja, które obok ważnych witamin i składników mineralnych zawierają serotoninę, może zmniejszyć częstotliwość i intensywność napadów migreny. Zaleca się spożywanie owoców lekko przejrzałych, kiedy zawartość węglowodanów jest największa. Pomocne mogą być tutaj również różnego rodzaju orzechy. W czasie zimy poziom serotoniny we krwi jest niższy. Mechanizm sterujący jej wytwarzaniem jest bowiem uzależniony od intensywności światła i długości dnia. Dlatego w zimie, kiedy łatwiej dopadają nas migreny i depresje należy zgłosić się do lekarza rodzinnego i poprosić o receptę na urlop w ciepłych krajach

Ataki bólu najczęściej występują od 10 do 40 roku życia, zmniejszając częstotliwość i intensywność po 50 roku życia.

Napięciowy typ bólu głowy związany ze jest skróceniem tkanek miękkich, co oznacza, że jego główną przyczyną jest zwiększone napięcie mięśni. Ból odczuwany jest raczej na zewnątrz czaszki, opisywany jako opasująca czaszkę obręcz. Ten typ bólu głowy wywołany jest przez ucisk nerwów czuciowych, naczyń krwionośnych, opon mózgowych oraz przyczepów mięśni zlokalizowanych w tym obszarze. Dotyka 75% wszystkich cierpiących na bóle głowy. Najczęściej jest on zlokalizowany na zewnątrz głowy, w okolicy czołowej, skroniowej lub potylicy. Towarzyszy mu sztywność karku i barków. Nieco częściej ten typ bólu głowy występuje u kobiet.

Przyczyny napięciowego bólu głowy:

Zaburzenia posturalne, stereotypowe powtarzające się wzorce ruchowe i posturalne.

Rozwój punktów spustowych na skutek uszkodzenia przyczepu mięśniowego mięśnia czworobocznego grzbietu, głębokich mięśni szyi mających przyczepy na kości potylicznej,  lub mięśnia czołowego w okolicy kości czołowej (potyliczny i czołowy ból głowy).

Ból rzutowany z punktów spustowych zlokalizowanych w mięśniach pochyłych, podpotylicznych, mostkowo-obojczykowo-sutkowych, górnej części mięśnia czworobocznego, żwaczu, mięśniu skrzydłowatym, ciemieniowym, czołowo-potylicznym oraz innych mięśniach.

Uszkodzenia odcinka szyjnego przebyte w przeszłości, które mogą wywoływać dolegliwości wiele lat później. Powtarzające się mikrourazy odcinka szyjnego mogą zapoczątkować rozwój dolegliwości.

Uszkodzenia i dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego oraz mięśni zaopatrujących ten staw t.j. mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy, mięsień płatowaty szyi i inne. Dysfunkcja tego stawu  może być spowodowana mocnym zaciskaniem zębów, co jest objawem silnego stresu  natury emocjonalnej. Najczęstsze symptomy to ból za oczami, ból zatok, ból ucha, chroniczny ból karku i ramion, uczucie duszności, szum i dzwonienie w uszach, zablokowanie żuchwy, uczucie palenia w gardle, nosie i na języku, suchość ust.

Skrócenie lub nadmierne rozluźnienie struktur łącznotkankowych w obrębie głowy, które powoduje ucisk nerwów i wywołuje ból.

Dodatkowym czynnikiem predysponującym do bólu głowy jest syndrom hiperwentylacji (HWS)  zdefiniowany jako oddychanie przewyższające wymagania metaboliczne. Występuje on w przypadku przyspieszonego, płytkiego oddechu pojawiającego się najczęściej na skutek silnych emocji, jak również w efekcie nieprawidłowej postawy, skrócenia mięśni i powięzi w obrębie klatki piersiowej. Zaburzenia oddychania wywierają wpływ na układ nerwowy, trawienny oraz krążenia. Zaburzenia wzorców oddechowych są czynnikiem wywołującym lub predysponującym do rozwoju bólu głowy (napięciowego oraz naczyniowego) i karku. Skutkiem hiperwentylacji jest zwiększone wydalanie dwutlenku węgla, magnezu i wapnia, oraz zmiana pH krwi co prowadzi do alkalozy oddechowej. Efektem tych procesów jest nad aktywność układu współczulnego i oraz układu nerwowego, co prowadzi do napięcia nerwowego, irracjonalnego uczucia niepokoju i rozdrażnienia.

Masaż leczniczy oraz odpowiednie ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne w wielu przypadkach pozwalają wyeliminować negatywne wzorce posturalne i oddechowe prowadzące do procesów wywołujących napięciowe bóle głowy. Niezbędna w tym procesie jest świadoma współpraca pacjenta. Pierwsze efekty, w postaci zmniejszenia nasilenia i częstotliwości bólu można zauważyć już po kilku zabiegach, jednakże trwałe pozytywne zmiany pojawiają się od 3 do 6 m-cy systematycznej pracy. W wielu wypadkach, w przypadku aktywnej postawy pacjenta, gotowości do przeprowadzenia zmian w trybie życia i zastosowania się do wskazań fizjoterapeuty możliwe jest zupełne wyeliminowanie dolegliwości.

Bibliografia:

Leon Chaitow, Sandy Fritz, Masaż leczniczy,  Bóle głowy i górnego odcinka kręgosłupa, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010
Artur Dziak, Bóle i dysfunkcje kręgosłupa, Medicina Sportiva, Kraków 2007
Patofizjologia kliniczna, red. Barbara Zahorska – Markiewicz, Ewa Małecka Tendera, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2009
Vivienne Parry, Cała prawda o hormonach, przeł. Piotr Kostrzewski,Bertelsmann Media sp. z o.o., Warszawa 2007

Tekst: Urszula Bednarz, fizjoterapeuta